TRT'nin unutulmaz yapımı: 4. Murat

[mavikiz]

4. Murad (Televizyon Dizisi)

1981, Türkiye / TRT Kurumu yapımı, 4 bölüm, toplam 181 dakika

Eser: A.Turan Oflazoğlu

Yönetmen: Yücel Çakmaklı

Görüntü Yönetmeni: Mustafa Yılmaz

Kurgu: Hasan Bayraktar

Müzik Yönetmeni: Yalçın Tura

Oyuncular: Cihan Ünal, Ayten Gökçer, Cüneyt Gökçer, Lütfi Seyfullah, Neslihan Danışman, Zekai Müftüoğlu ve görkemli bir oyuncu kadrosu

2 DVD'li box-set (Karton Kutu) formatında / Üretici firma: Gala Film

Piyasada VCD'si de var mı? / Evet / 4 VCD'li set olarak

Çocuklarla birlikte izlenebilir mi? / 13 yaşından büyükler için uygundur.

İngiliz radyo-televizyon kurumu BBC'nin en büyük gelir kaynaklarından biri de geçmiş dönemlerde çektiği drama ve belgeselleri özenli bir teknik bakımdan geçirerek VHS ve DVD formatlarında sinemaseverlerin, arşiv meraklılarının hizmetine sunmasıdır. Bu gibi klasikleşmiş yapımları, İngiltere'deki BBC'ye ait düzinelerce perakende satış noktasında, onlardan herhangi birine ulaşamadığınız takdirde ise internet üzerinden sipariş verilebilen sanal mağazalarda kolaylıkla bulabilirsiniz. Hem pırıl pırıl bir ses ve görüntü kaydı, hem de son derece makûl fiyatlarla. Ki BBC'nin bu tür kültürel ürünlerinin benim kişisel arşivimde de pek çok örneği mevcut…

Ülkemizin en köklü görsel kültür üreticisi konumunda olan TRT'nin ise yakın gelecekte benzer türden bir girişime imza atacağına dair ufukta henüz hiç bir iz yok. 1970'lerin başından bu yana onbinlerce drama ve belgesel çekmiş olan bu kurumun -her biri bizim kuşağı derinden etkileyen ve hayatımıza yeni anlamlar katmış olan- unutulmaz yapımlarının, şimdilerde, ucu bucağı olmayan karanlık depolarda çürümeye terkedildiğini gayet iyi biliyoruz. 1980'lerin en önemli yerli dizilerinden biri olan, rahmetli Natuk Baytan imzalı “Duvardaki Kan”ın yirmi yıl sonra arşivden çıkartılıp yeniden kurgulanmak istendiğinde negatiflerinin çürümüş olduğunun anlaşılması ve bu efsanevî dizinin elde kalan son pozitif kopyalarla güç bela yok olmaktan kurtarılabilmesi, TRT arşivlerindeki durumun vehametini en acı şekilde ortaya koymuştu. Kurum içindeki dostlarımızdan ve zaman zaman basına yansıyan bu yöndeki haberlerden, diğer pek çok önemli klasik yapım için de benzer bir yok oluş tehdidinin söz konusu olduğunu duymaktayız. Gerçi, yine duyduğum kadarıyla, son zamanlarda eski sistem video bantları ve film tabanlı malzemeleri dijital ortama aktarma yönünde ağır aksak bir proje yürütülmekteymiş; ama giden gittikten sonra bu operasyon geriye kalanların ne kadarını kurtarır, bilemem doğrusu…

Hâl böyle olunca ve TRT kendi görsel servetine sahip çıkmakta bu denli pasif kalınca, ulusal sinemamızın kilometre taşlarını kurtarma işinin de yine özel sektöre kalacağı anlaşılıyor. Nitekim, ülkemizin DVD-VCD üretim piyasasındaki en önde gelen şirketlerden biri olan Gala Film, bu alanda tam anlamıyla örnek bir girişime imza atarak, TRT'den Türk televizyonculuk tarihinin en muhteşem dizilerinden birini satın alıp, ileri teknolojinin de yardımlarıyla ıslah etti. 1981 yılında binbir emek ve masrafla renkli çekilip TRT'de siyah-beyaz olarak gösterime girmesinden sonra bir daha tek bir Allah'ın kulunun bile yeniden izleme şansı bulamadığı “4. Murad”, şartların elverdiği en ileri düzeydeki bir teknik bakımın ardından, DVD ve VCD formatında Türkiye piyasasına sürüldü.

“Şartların elverdiği” diyorum; çünkü anılan şirket, toplam 4 bölümden oluşan bu dizinin kopyalarını öyle hiç de iç açıcı bir görünümde teslim almamış. Öyle ki TRT arşivlerinde diziye ilişkin doğru düzgün bir kaç kare fotoğraf bulmanın bile mümkün olamadığını öğrendim Gala yetkililerinden. Ancak, buna karşılık, dizinin DVD teknik hazırlığını yapan ekip yine de durumdan yılmamış ve eldeki sınırlı malzemeyi sabırla işleyip, olabilecek en iyi koleksiyonluk sürümü piyasaya çıkarmaya gayret etmiş.

Gala Film yetkililerini, görsel kültürümüzün yaşatılmasına yönelik olarak yaptıkları bu güzel hizmetten dolayı gönülden kutluyorum. Dönemine göre oldukça iddialı bir bütçeyle, gerçek tarihsel mekânlarda ve Türk sinema-tiyatrosunun en gözde oyuncularının katılımlarıyla gerçekleştirilen “4. Murad”, üzerinden 25 yıl geçmesine karşın bugün hâlâ büyük bir keyifle izlenebilen bir yapım. Sevgili Yücel Çakmaklı'nın olgunluk dönemi ürünleri arasında yer alan dizide, özellikle Cihan Ünal'ın o unutulmaz Sultan Murad performansını, bugün yaşları 30'ların üzerinde olan bütün televizyon izleyicileri hâlâ büyük bir heyecanla anmaktalar…

Dizinin yıllar sonra DVD formatında piyasaya sürümü nedeniyle kendilerini ziyaret edip bilgi aldığım Gala Film Genel Müdürü Oğuz Turan Can, aslında hazırladıkları DVD'lere “çekim arkası” ve “yapım ekibiyle röportajlar” gibi ek bölümler de koymak istediklerini, ancak arşivde hiç bir özgün malzeme bulamadıklarından dolayı bunun şimdilik mümkün olamadığını belirtti. Ben de onu üzüntüyle dinledikten sonra, kendisiyle özel bir gönül dostluğumuz ve hukukumuz bulunan Yücel Çakmaklı ağabeyimizle, bu arada da fırsat olursa dizinin başrol oyuncusu Cihan Ünal ile sırf bu DVD versiyonunun gelecekteki yeni sürümleri için iki özel video röportaj çekme ve bunları bedelsiz olarak Gala'ya iletme sözü verdim. Sözüm söz; bugün piyasaya çıkartılan ilk sürümde ne yazık ki bu vaadimin sonuçlarını göremeyeceksiniz; ama bir kaç ay sonra yayımlanacak olan yeni sürümlerde Allah kısmet ederse bu ek bölümler de yer alabilir.

Her biri ortalama 45'er dakikalık 4 bölümden oluşan “4. Murad”, özel bir karton kutu içindeki bu DVD sürümünde iki diske derlenip toplanmış durumda. Her bir diskte ikişer bölüm var ve bölümler “Yeniçeriler Ayaklanıyor”, ”Kudretin Gösterisi”, “Yasakların Padişahı”, “Ölüm” adlarını taşıyor.

“Millî sinema akımı”nın öncüsü Yücel Çakmaklı'nın bu gösterişli eseri, artık ne TRT'si ne de özel kanallarıyla, hiç bir yapımcının emek ve para harcamayı göze alamadığı meşakkatli bir sinemasal türde ortaya konulmuş, yüz akı niteliğinde bir çalışmaydı. Hiç kuşkusuz ki yıllar sonra piyasaya çıkan DVD versiyonuna da yine en çok -geçmişte yönettiği kimi önemli yapıtların adım adım yok olmasını kahrolarak izleyen- Çakmaklı ağabeyimiz sevinecek. Öte yandan, “geçmişe vefa”yı hayat düsturu yapmış bir sinemasever olarak, ben de kendi payıma oldukça mutlu oldum bu girişimden. Bir döneme damgasını vurmuş böylesine popüler bir dizinin iki ayrı formatta genç kuşakların beğenisine sunulması, Türk tarihi hakkında en az yeni bir epik dizi çekildiğini görmek kadar heyecanlanmama yol açtı.

“4. Murad”, genç kuşaktan izleyicilere belki günümüzün hızlı drama anlayışına göre biraz fazla ağdalı ve teatral gelebilir. Ancak, tarihsel olaylara sadakâtle yaklaşımı, tepelerinde rating kaygısı olmaksızın dilediklerince döktüren birbirinden usta oyuncuları, göz alıcı dekor ve kostümleri, vaktiyle bizzat Sultan Murad Han tarafından bestelenmiş klasik saray mûsıkîsi parçalarından oluşan müzikleri, hele de Cihan Ünal'ın ölümle cezalandıracağı saray entrikacılarına huzurunda diz çöktürüp, “Abdest al, bre kâfir!” şeklindeki haykırışları için bile tekrar tekrar izlenmeye değer bir yapıt bu…

Çoğunlukla başarısız işler çıkardığımız bir alan olan tarihsel-epik dramada şimdiye kadar üretebildiğimiz az sayıdaki yetkin işten biri olan “4. Murad”ı kaçırmayın ve ne yapıp edip arşivlerinize katın. Her ne kadar, set hâlinde olmasından dolayı biraz yüksekçe bir fiyatla satışa sunulmuş olsa da…

Fiyatı: DVD seti / 33 YTL, VCD seti / 25 YTL

Kredi kartıyla satın alabileceğiniz sanal video-marketler:

www.selsus.com, www.ideefixe.com

(Fiyatlar farklı satış noktalarında küçük çaplı değişikliklere uğrayabilir)