Sezuan’da İyi İnsan Bulmak Çok Zor!..

[yuzbasi_-23]

Bakırköy Belediye Tiyatrosu, oyun yazarı ve epik tiyatronun kuramcısı Brecht’in, bir Çin meselinden hareketle yazdığı ‘Sezuan’ın İyi İnsanı’ adlı oyununu sahneliyor. Oyun, değişim dönemlerinde iyi kalabilmeyi irdeliyor.

İyi olmanın ve iyi kalmanın zor olduğu anlar vardır. Kötünün yüceldiği, kötülüğün yüceltildiği bu anlarda, iyinin sıfat değeri aşağılanmış; iyilik, aranan ve görüldüğü yerde vurulacak bir lain olarak damgalanmıştır. İşte böylesi bir zamana telmihle kaleme alınan “Sezuan’ın İyi İnsanı”nda Bertold Brecht, iyi insan arayışını ve ‘iyi’ damgalı insanın toplumsal arenada yaşadığı güçlükleri anlatıyor. Burada ‘iyi’ye geçit vermeyen toplumsal yapı ve bu toplumsal yapıda iyiliğe soyunan insanın trajedisi vurgulanırken, iyi olmanın insani bir ceza olduğu da irdeleniyor. Bakırköy Belediye Tiyatrosu’nda Ali Taygun’un rejisiyle hayat bulan Sezuan’ın İyi İnsanı, günümüz toplumuna çok şey söylüyor. Oyunun dekor tasarımı Ali Yenel, müzikleri Tolga Çebi, kostümleri Gönül Sipahioğlu, ışıkları Murat İpek, koreografisi Işıl Z. Karaalp, dramaturjisi Sibel Arslan Yeşilay imzası taşıyor.

İyilerin kısadır ömrü

‘İyiler çok yaşamaz’ denir, her iyinin ardından. Burada iyinin ömrünü kısaltan toplumsal kötücüllüğümüz müdür; değilse iyi olmanın dayanılmaz ağırlığı mıdır bize bunu söyleten? Toplumsal varoluşun, hayatın ana arterlerinden oluk oluk ters tarafa aktığı bir hengâmede, akıntıya kürek çekmek kabilinden iyilik gösterme becerisi, elbette yaşamsal bir kaygıyı da beraberinde getirir. Tıpkı, Şen Te’nin tercihleri gibi. Bertold Brecht, bir Çin masalından hareketle toplumsal fenomenleri yeniden yorumluyor. Sezuan, Çin’de bir eyalet. Bir masaldır anlatılan. Günün birinde gökten üç Tanrı yere inmiş ve ‘bu toplumsal kötü gidişin içerisinde hâlâ emirlerimize uyan biri var mı’ diye bir arayışa girmişlerdir. Fakat, Sezuan’da geleceklerini ve geldiklerini bildikleri halde kimse, bu kutsal kişileri evinde misafir etmez. Bu iyilik görevi kala kala, aşüfteliğiyle tanınan Şen Te’nin üzerine kalır. Bu iyiliği karşılıksız kalmayan Şen Te, aldığı parayla yeni bir hayata başlamak ve insanlara iyilik etmek amacıyla bir tütün dükkanı açar. Ancak, çok kısa bir zaman sonra, toplumun mutlak iyilikle bile değişemeyeceği bir dönemde, insani iyiliğin, iyilik duygusunu da yok edeceği sonucuna varır. Şen Te, içindeki iyiliği hepten yok etmemek için, yüzünü maskeler ve Şui Ta adlı bir başka kimliğin (kötünün) korumasına ihtiyaç duyar. Şen Te ya da Şui Ta, aynı madalyonun görünen iki yüzünden başkası değildir.

Şen Te, kimseye hayır demeyen, “varoşların meleği” diye ünlenen, iyiliğin insan bedeninde cisimleşmiş halidir. Ancak, tanrıları bile tanımayan bu toplumda, insani iyiliğin sonunun trajik olması kaçınılmazdır. Öyle ki Şen Te’yi, çok kısa bir zamanda açtığı tütün dükkanını işgal eden tanıdıklarından, yaptığı iyiliği bir mecburiyet olarak algılayıp kendisini her an mahkum edebilecek iyilik bekleyenlerden ve aşktan koruyacak olan, Şui Ta’nın kötücül maskesidir. Bir parkta intihar etmek üzereyken tanıdığı ve posta pilotu olmak istediğini öğrendiği adama önce yardım eden, sonra aşık olan Şen Te için, bir başka kutsal da öğütülecektir. Sezuan’ın İyi İnsanı, kötülüğün toplumsallaştığı ve aldığı rüzgarla bütün bireyleri içine dahil ettiği bir dönemi ele alır.

Bakırköy Belediye Tiyatrosu, ‘Sezuan’ın İyi İnsanı’nı Ali Taygun’un rejisiyle seyirciyle buluştururken, Taygun’un, ‘epik olacağım’ diye anlatıyı ıskalama yanlışına düşmeden, insan unsurunu öne çıkaran sıcak bir sunumu tercih ettiğini görebiliyoruz. Şen Te ve Şui Ta gibi iki karakteri sahneye taşıyan Defne Şener Günay, iyi bir performans sergilerken, özellikle Sucu Wang rolüyle meseli anlatmaya da soyunan Meral Onuktav Çetinkaya’nın oyunculuğu, oyuna büyülü bir esin katıyor. Başarılı bir dekor üzerinde, genelinde uyumlu bir ekibin oyunculuğundan izler taşıyan Sezuan’ın İyi İnsanı, seyirciye iyilik üzerine farklı bir düşünme seansı yaşatıyor. Günümüz dünyası büyük bir toplumsal değişimin ve dönüşümün eşiğindeyken, elbette ki bu meselin söyleyeceği çok söz ve irdeleyeceği çok konu olacaktır. Zira her dem zordur, iyi insan olmak!..

[BrightBlade]

Oyunun teksini sunarlar mı bilmiyorum ama isteyeceğim oyunu. Daha sonra izinle üni de sergilemeyi istiyorum. Uzun zamandır Brecht’in oyunlarına bakıyorum oynanması zor ama konu derinliği çok iyi. Sahne dekorlarını aşabilseydik şimdiye kadar bir iki oyununu çalışabilirdik. Çıplak gözle seyretme fırsatımız oldu ve değerlendirme imkanımız. Bakırköy Belediye Tiyatrosuna şimdiden teşekkürler..

Bildiğim kadarı ile Aziz Nesin'in Pırtlatan Bal'ını da oynuyorlar şu anda. Seyretmeye değer diyorum..