Eşsiz başyapıt 'Şehname' satışta

[mavikiz]

Şah İsmail'in oğlu Şah Tahmasp'ın 2. Selim'e hediye ettiği "Şehname (krallar tarihi)" adlı el yazması kitaptan "bir sayfalık bir minyatür" yarın Londra'da müzayedeye çıkarken başyapıt Şehname'nin Topkapı'dan ne zaman ve nasıl çıktığı, 1903'te Avrupa'nın ünlü Yahudi ailesi Rotchild'e nasıl satıldığı bilinmiyor.

Özgen Acar'ın haberi

Şah İsmail 'in oğlu Şah Tahmasp 'ın 2. Selim' e hediye ettiği "Şehname (krallar tarihi)" adlı el yazması kitaptan "bir sayfalık bir minyatür" yarın Londra'da 1 milyon sterlin (yaklaşık 3 milyon YTL) tahmini değerle müzayedeye çıkıyor. Resimli, el yazması bu "Şehname " kitabı sanat dünyasının olağanüstü eşsiz başyapıtı olarak kabul ediliyor. 3 milyon YTL'ye satılması beklenen, kitabın tümü değil, yalnızca minyatürlü bir sayfasıdır!

"İran'ın Homeros 'u" diye tanımlayabileceğimiz, "Akıllı bir adam, senin düşmanın bile olsa, cahil bir dosttan iyidir... Bilgili olan güçlü olur... Dünya, baştan başa aslı olmayan bir masaldan başka bir şey değildir..." sözlerinin sahibi epik yazar Firdevsi 'nin (934?-1024?) ünlü "Şehname" si yeniden gündemde. Firdevsi, İzmirli ozan Homeros gibi, tarih öncesinden İS 7. yy'dan Sasani hanedanına kadar uzanan geniş bir zaman diliminde İran'da yaşamış gerçek ve gerçek dışı kralların öykülerini, "Şehname" adlı destansı bir kitapta toplamıştı. Firdevsi, 30 bin beyitten oluşan, 35 yılda tamamladığı kitabını 1010'da Gazneli Mahmut 'a sunmuş, ancak bağlanan aylığı yetersiz bulunca krala karşı tutum almıştı. Halkın "dinsiz" dediği Firdevsi, ölümünde evinin bahçesine gömülmüş, ancak 1000. doğum yılında mezarına bir anıt dikilmişti.

Çeşitli yüzyıllarda yeniden el yazması olarak resimlendirilmiş "Şehname" lerden bazı sayfalar bugün Christie's ve yarın Sotheby's müzayede evlerinde açık artırmaya çıkıyor.

Yarın 3 milyon YTL'lik olağanüstü bir satış değeri beklenen, minyatürcü Mirak Ağa 'nın (1520?-1570?) yaptığı "Şehname" bir başyapıt olarak kabul ediliyor. Safevi Krallığı'nın kurucusu Türk beyi Şah İsmail'in döneminde el yazması olarak resimlendirilmesine başlanan bu yapıtı, oğlu Tahmasp, baş ressamı, dönemin harika çocuğu olan Mirak Ağa'ya tamamlattığı Şehname'yi 1568'de Osmanlı İmparatoru 2. Selim'e hediye etmişti.

Topkapı Sarayı'ndan ne zaman çıktığı belli değil

Anıtsal kitabın Topkapı Sarayı'ndan ne zaman, nasıl çıktığı, Avrupa'nın ünlü Yahudi aile reisi Baron Edmund de Rothschild 'e 1903'te nasıl geçtiği bilinmiyor. Aile, Nazilerin 1940'larda Paris'te el koyduğu kitabı savaştan sonra geri aldı.

1958'de kitabı satın alan Amerikalı koleksiyoncu Arthur A. Hougton Jr. bu anıtsal baştapıtı parçalara ayırıp 78 sayfasını başkanı olduğu New York Metropolitan Müzesi'ne bağışlamış, geri kalanını piyasada satışa çıkarmıştı. Yarın satılacak olan, bunlardan yalnızca bir sayfadır. Houghton'un 1990'da ölümünden önce 118 sayfayı, Şah Rıza Pehlevi 'nin koleksiyonundan İran'da kalan Willem de Kooning 'in "Çıplak Kadın" adlı resmini İran hükümeti ile takas etmişti. Tablonun 9 milyon dolar olduğu öne sürülmüştü. Bu minyatürde Burzuy adlı bir bilgenin Hint dağlarında ölüleri dirilten büyülü bir otu araması, Hint racasının otu ancak gerçek bilimde bulacağını söylemesi, bilim öğrenmesi için kopya etmemek koşulu ile verdiği bir kitabı gündüz ezberleyip gece kayda geçirmesi anlatılıyor. Raca, daha sonra Burzuy'u satranç takımı ile İran Kralı Nuşirvan 'a göndermişti. Sotheby's, ayrıca 1340 yapımı bir Şehname sayfasını 10 bin, 1560'ta yapılmış birkaç sayfayı 9-10 bin ve hatta 4-6 bin sterlin arasında değişen değerlerle artırmaya çıkartacak. Öte yandan bugün Londra'da Christies de çeşitli dönemlerde yapılmış bazı "Şehname" örnekleriyle müzayedesini zenginleştirecek. Bunlar arasında yer alan, on yıl önce ölen İranlı bankacı ve sanayici Habib Sabet 'in koleksiyonundan 18. yy'da Moğol sanatçılarca yapılmış, 50x30cm. boyunda 117 sayfalık bir Şehname 180 bin sterlin (500 bin YTL), Şiraz kentinde 16. yy'ın ilk yarısında resimlendirilen bir başka Şehname ise 100 bin sterline (280 bin YTL) alıcı bekliyor.

(Cumhuriyet)